ระบบน้ำ DI (Deionized Water) คืออะไร? ต่างจากน้ำกลั่นอย่างไร

ระบบน้ำ DI (Deionized Water) คืออะไร? ต่างจากน้ำกลั่นอย่างไร
ในโลกของอุตสาหกรรม ห้องแล็บ หรือแม้แต่โรงงานผลิตสินค้าอิเล็กทรอนิกส์ “น้ำบริสุทธิ์” คือส่วนประกอบที่ขาดไม่ได้เลย เพราะคุณภาพของน้ำส่งผลโดยตรงต่อคุณภาพของสินค้าและความแม่นยำของกระบวนการผลิต

หนึ่งในระบบกรองน้ำที่ถูกพูดถึงมากที่สุดคือ ระบบ DI หรือ Deionized Water System — ระบบที่สามารถผลิตน้ำที่สะอาดบริสุทธิ์เกือบ 100% ปราศจากไอออน แร่ธาตุ และโลหะใด ๆ ที่ละลายในน้ำ

บทความนี้จะอธิบายให้เข้าใจง่ายว่า

ระบบน้ำ DI คืออะไร
กระบวนการทำงานของระบบกรองน้ำ DI เป็นอย่างไร
น้ำ DI ต่างจาก “น้ำกลั่น (Distilled Water)” อย่างไร
และควรเลือกใช้อย่างไรให้เหมาะกับงานของคุณ

ระบบน้ำ DI คืออะไร?
DI ย่อมาจาก “Deionization” หมายถึง กระบวนการ กำจัดไอออน (Ion) ออกจากน้ำ

น้ำธรรมดาที่เราใช้ทุกวัน ไม่ว่าจะเป็นน้ำประปาหรือน้ำบาดาล จะมี “ไอออนของแร่ธาตุต่าง ๆ” ละลายอยู่ เช่น

ประจุบวก (Cation): แคลเซียม (Ca²⁺), แมกนีเซียม (Mg²⁺), โซเดียม (Na⁺)
ประจุลบ (Anion): คลอไรด์ (Cl⁻), ซัลเฟต (SO₄²⁻), ไนเตรต (NO₃⁻)
น้ำเหล่านี้อาจไม่อันตรายต่อการบริโภค แต่สำหรับ งานอุตสาหกรรมหรือห้องทดลอง แค่แร่ธาตุเล็กน้อยก็ทำให้ผลการผลิตผิดเพี้ยนได้

ดังนั้น ระบบน้ำ DI จึงถูกพัฒนาเพื่อ “ดักจับและกำจัดไอออนเหล่านี้ออกจากน้ำ” จนเหลือแต่น้ำบริสุทธิ์ (H₂O) จริง ๆ


หลักการทำงานของระบบกรองน้ำ DI
ระบบน้ำ DI จะทำงานผ่านกระบวนการ แลกเปลี่ยนไอออน (Ion Exchange) โดยใช้ เรซิ่น (Resin) 2 ชนิดหลัก

Cation Resin (เรซิ่นแคทไอออน)

มีประจุลบ → ดึงดูดไอออนบวก เช่น Ca²⁺, Mg²⁺, Na⁺
แทนที่ด้วยไฮโดรเจนไอออน (H⁺)
Anion Resin (เรซิ่นแอนไอออน)

มีประจุบวก → ดึงดูดไอออนลบ เช่น Cl⁻, SO₄²⁻, NO₃⁻
แทนที่ด้วยไฮดรอกไซด์ไอออน (OH⁻)
เมื่อ H⁺ และ OH⁻ รวมกัน จะกลายเป็น H₂O (น้ำบริสุทธิ์)

ในระบบกรองน้ำ DI สมัยใหม่ มักจะมีขั้นตอนเพิ่มเติม เช่น

Pre-filtration: กรองตะกอน กลิ่น คลอรีน
Reverse Osmosis (RO): แยกสารละลายระดับโมเลกุล
Mixed Bed Resin: ผสมเรซิ่นทั้ง 2 ชนิด เพื่อเพิ่มความบริสุทธิ์ให้สูงสุด
ผลลัพธ์สุดท้ายคือน้ำที่มีค่าการนำไฟฟ้าต่ำมาก (Conductivity ≈ 0.1 µS/cm) ซึ่งหมายถึง “น้ำบริสุทธิ์เกือบ 100%”


น้ำ DI ต่างจากน้ำกลั่นอย่างไร?
แม้ทั้ง “น้ำ DI” และ “น้ำกลั่น (Distilled Water)” จะดูคล้ายกัน — เพราะต่างก็เป็นน้ำบริสุทธิ์ — แต่จริง ๆ แล้วมีความแตกต่างชัดเจนทั้งใน “วิธีผลิต” และ “ระดับความบริสุทธิ์”

คุณสมบัติ
น้ำ DI (Deionized Water)
น้ำกลั่น (Distilled Water)
กระบวนการผลิต
ใช้เรซิ่นแลกเปลี่ยนไอออน (Ion Exchange)
ใช้การกลั่น (Distillation)
สิ่งที่กำจัดออก
แร่ธาตุ, โลหะหนัก, ไอออน
สิ่งปนเปื้อนทั่วไป, จุลินทรีย์
ความบริสุทธิ์
สูงกว่า (ปราศจากไอออนเกือบทั้งหมด)
ปานกลาง (อาจยังมีแร่ธาตุเล็กน้อย)
ความเร็วในการผลิต
เร็วกว่าการกลั่น
ช้ากว่า
ต้นทุนการผลิต
ต่ำกว่าในระยะยาว
สูงกว่า
เหมาะสำหรับงาน
ห้องแล็บ, ชุบโลหะ, ผลิตชิ้นส่วน, แบตเตอรี่
งานทั่วไป, เครื่องใช้ไฟฟ้า, การแพทย์เบื้องต้น
สรุป:
น้ำกลั่น = น้ำสะอาดทั่วไป เหมาะกับงานทั่วไป
น้ำ DI = น้ำบริสุทธิ์ระดับสูง เหมาะกับงานที่ต้องการ “ศูนย์ไอออน” เช่น ห้องแล็บ, งานชุบ, หรืออุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์

การใช้งานของน้ำ DI ในอุตสาหกรรม
ระบบน้ำ DI ถูกใช้อย่างแพร่หลายในหลายภาคส่วน เช่น

ประเภทงาน
การใช้น้ำ DI
อุตสาหกรรมชุบโลหะ (Electroplating)
ใช้ล้างชิ้นงานก่อนและหลังการชุบ เพื่อป้องกันคราบแร่ธาตุ
ห้องแล็บวิทยาศาสตร์ (Laboratory)
ใช้ผสมสารเคมีและเตรียมตัวอย่างที่ต้องการความบริสุทธิ์สูง
อุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์ (Electronics)
ใช้ล้างแผงวงจร ป้องกันการเกิดคราบเกลือหรือสนิม
โรงงานผลิตยา / เครื่องมือแพทย์
ใช้ในการผสมสารที่ต้องปลอดเชื้อและไม่มีไอออน
ร้านซ่อมแบตเตอรี่ / ผลิตแบตเตอรี่
ใช้เติมน้ำในแบตเตอรี่เพื่อลดการกัดกร่อน